如果中国人的夜宵美食举行竞争赛，那么拔得头筹者必然是小龙虾。从农田走上餐桌，再成为夜宵场上的大明星，小龙虾迅速攻占了中国人民的餐桌。从来没有一种食物能像小龙虾这样，在短短20多年的时间里打破地域，占领从东北到海南的人们的胃口。每当夜幕降临，人群便开始蠢蠢欲动，不同职业不同年龄的人们都聚集到一起，吃小龙虾谈人生。
Nếu có một cuộc thi về các món ăn đêm của người Trung Quốc thì món ăn được lựa chọn hàng đầu chính là tôm hùm nước ngọt. Từ đồng ruộng tới bàn ăn, rồi lại trở thành ngôi sao sáng của chợ đêm, tôm hùm nước ngọt nhanh chóng chiếm lĩnh mọi bàn ăn của người Trung Quốc. Từ trước tới nay chưa hề có món ăn nào giống như tôm hùm nước ngọt, phổ biến từ vùng Đông Bắc tới Hải Nam Trung Quốc chỉ vẻn vẹn trong hơn 20 năm. Mỗi khi màn đêm kéo xuống, mọi người với mọi nghề nghiệp và lứa tuổi khác nhau lại bắt đầu tụ tập, ăn tôm hùm nước ngọt và tán chuyện về cuộc sống.
中国早年其实没有小龙虾。1918年，日本人把小龙虾引进到亚洲，作为养在鱼缸里的宠物。上世纪30年代，日本人把小龙虾带到了中国。但它比较小，壳又硬，肉只占总身体的20%，所以之前人们并没有把它当成食物。
Thực tế, trước kia Trung Quốc không có tôm hùm nước ngọt, Kỷ Hiểu Lam và Lý Thời Trân đều là những bậc thầy thẩm định ẩm thực thời cổ đại của Trung Quốc, nhưng trong cuốn “Tứ khố toàn thư” và “Bản thảo cương mục” chưa từng xuất hiện bóng dáng của tôm hùm nước ngọt. Năm 1918, người Nhật Bản đã đưa tôm hùm nước ngọt đến châu Á như một vật nuôi trong bể cá. Năm 1930, Nhật Bản đưa loài tôm này tới Trung Quốc. Nhưng tôm hùm nước ngọt khá nhỏ, vỏ lại cứng, phần thịt chỉ chiếm 20% cơ thể, vì vậy trước đây mọi người không coi loài tôm này là món ăn.
直到上世纪80年代，经济快速发展，大家收入日渐提高，中国夜宵市场悄无声息地出现，并在30年间迅勐发展。而小龙虾也借着这股东风，从餐桌上的配菜变成了深夜档的主食，在全国各大城市的夜宵市场里站稳了脚跟。
Mãi cho tới thập kỷ 80 thế kỷ XX, bởi do kinh tế nhanh chóng phát triển, thu nhập của mọi người ngày càng nâng cao, thị trường bữa ăn ban đêm tại Trung Quốc đã xuất hiện một cách lặng lẽ và đã phát triển mạnh mẽ trong khoảng thời gian 30 năm. Và tôm càng đỏ cũng nhờ dựa vào bối cảnh này mà đã từ vai trò là món ăn phụ xoay mình thành món ăn chính vào những bữa ăn đêm và trụ vững trên thị trường bàn ăn đêm tại các thành phố lớn ở thành phố.
20多年前发明了十三香小龙虾，其中特殊的配料——十三香是由八角、桂皮、花椒、陈皮、丁香、肉豆蔻、甘草、高良姜、小茴香、白芷、白胡椒粒、香叶、草果等13种以上各具香味的中草药组成，并配以辣椒、花椒、葱姜蒜盐糖、洋葱、青椒等材料，加入小龙虾一同烧制而成。麻、辣、鲜、香、甜、嫩、酥，口感丰富有层次，余香不绝，入味的同时又保持了小龙虾的鲜味。十三香小龙虾的出现瞬间打败了之前最常见的盐水煮龙虾，人们此时才开始真正喜欢这个食物。Ban đầu, tôm hùm nước ngọt bị thực khách phớt lờ vì vỏ dày thịt ít, cho đến khi xuất hiện món tôm hùm nước ngọt với 13 hương vị mới khiến mọi người cảm thấy thích thú. Tôm hùm nước ngọt 13 vị có nguồn gốc từ Du Hị, Giang Tô. Du Hị có 1 chủ cửa hàng gia vị tên là Hứa Kiến Trung, 20 năm trước đã phát minh ra món tôm hùm nước ngọt với 13 vị. Trong đó, 13 vị độc đáo là các loại thảo dược gồm hoa hồi, quế, hạt sẻn, trần bì, đinh hương, nhục đậu khấu, cam thảo, củ riềng, tiểu hồi, bạch chỉ, hạt tiêu trắng, lá nguyệt quế, thảo quả. Những thảo dược này kết hợp cùng các gia vị như ớt, chi sẻn, hành, gừng, tỏi, muối, đường, hành tây, tiêu xanh, nướng cùng với tôm. Sự kết hợp của vị cay, độ tươi thơm, ngọt mềm, giòn, đã tạo nên khẩu vị phong phú, trong khi vẫn giữ được hương vị của tôm hùm nước ngọt. Sự xuất hiện của tôm hùm nước ngọt 13 vị ngay lập tức đã đánh bại món tôm hùm hấp muối phổ biến trước đó, và mọi người mới bắt đầu thật sự thích món ăn này.如今，“十三香”已发展成几十种香料的结合，十三香小龙虾也衍生出各种门派、各种烧制方法、多种多样的香料配方及菜品口味。Ngày nay, món “13 vị” đã phát triển thành vài chục loại gia vị, nên tôm hùm nước ngọt 13 vị cũng có nhiều loại, nhiều cách nấu và chế biến được thành nhiều kiểu món khác nhau.除了十三香，清蒸、油焖、麻辣、蒜蓉、金沙等做法也颇受大家喜爱。Ngoài 13 vị, cách nấu hấp, rim, sốt cay Mala, xào tỏi, rang cũng được thực khách yêu thích.清蒸是对小龙虾的最高礼遇，清蒸小龙虾肉质鲜嫩，口味清甜，配以酱料，可以跟海虾、龙虾一较高下。Hấp là cách chế biến hợp nhất đối với tôm hùm nước ngọt, tôm hấp giữ được độ mềm, tươi, ngọt dịu, kết hợp với nước sốt, có thể so sánh ngang với tôm biển, tôm hùm.油焖是最常见的小龙虾做法，也是最经典的做法。香辣酱、姜、蒜、大葱、白酒等配料，搭配鲜香的小龙虾，两者完美融合在一起，辣中带甜、甜中含香，香中带甜，回味悠长。Rim là cách nấu tôm hùm nước ngọt phổ biến nhất, cũng là cách nấu kinh điển nhất. Các gia vị như sốt cay, gừng, tỏi, hành hoa, rượu trắng kết hợp với tôm tươi, sự kết hợp hoàn hảo này mang lại vị ngọt trong vị cay, hương thơm trong vị ngọt, vị ngọt trong hương thơm, dư vị kéo dài.
麻辣小龙虾最有名的要数湖南的小龙虾，湖南称为“口味虾”。花椒和干辣椒的加入，混合着紫苏、桂皮、茴香，永远散发着浓郁浑厚的香气，让人食指大动。夏季正值吃口味虾的最佳季节，在夜幕降临的时候，走在长沙的街头巷尾，几乎每桌的食客都对着桌上的那一盆盆口味虾在“张牙舞爪”，尽管个个被辣得嘴巴通红、眼泪汪汪、满头大汗，却依然都是那么乐此不疲。
Món tôm hùm nước ngọt nấu ớt cay nổi tiếng nhất phải kể đến Hồ Nam, tại đây món ăn này được gọi là Tôm hương vị. Việc bổ sung thêm chi sẻn và ớt khô, trộn thêm tía tô, quế, thì là làm cho món tôm dậy mùi thơm, khiến ngón trỏ của mọi người phải cử động. Mùa hè là thời điểm tốt nhất để ăn Tôm hương vị. Khi màn đêm buông xuống, đi bộ trên những ngõ phố, dường như thực khách nào cũng đang thưởng thức đĩa Tôm hương vị trên bàn ăn, dù cho môi miệng đỏ rộp, chảy nước mắt, đổ mồ hôi vì ớt cay, thì họ vẫn cứ vui vẻ.
蒜蓉小龙虾是吃不了辣的食客的福音。新鲜的小龙虾本身虾肉紧实爽口，味道十分鲜美，加上蒜蓉，那更是妙不可言。热油爆炒过的蒜蓉不仅能去腥，还能提鲜，龙虾肉质弹牙的口感与浓浓蒜香风味结合，吃完一盘还想再来一盘。
Tôm xào tỏi dành cho những người không thể ăn cay. Tôm tươi thịt rắn chắc rất ngon, cho thêm tỏi vị càng ngon tuyệt. Tỏi phi dầu không chỉ khử mùi tanh cho tôm mà còn khiến cho thịt tôm tươi. Vị ngon của tôm kết hợp với hương tỏi nồng, ăn hết đĩa này lại muốn đĩa khác.
